Thế giới còn nghèo, phải giải cứu đồ ăn

Người đầu tiên nhắc đến chương trình này với tôi là em Tâm, cô gái gốc Quảng Bình cho tôi đồ khi mới đến và ngủ nhờ trong đêm bị quên khóa trong nhà nên mắc kẹt bên ngoài. Em nói họ cho nhiều thứ lắm, cả một túi to ấy, nên nghe cũng háo hức. “Nhưng xếp hàng dài lắm chị, có lần em đi qua thấy đông quá nên thôi bỏ về”. Nhắc đến chuyện xếp hàng thì tôi cũng chúa ngại nên bỏ ngoài tai và cũng không tìm hiểu gì thêm. Người thứ hai nói với tôi là Kiều Nhi, cô bé làm ở văn phòng sinh viên từng học Chu Văn An và nhà Hà Nội. Nhi còn gửi cho tôi đường link, thấy tò mò nên tôi truy cập vào xem.

Chương trình được tổ chức bởi Hiệp hội thực phẩm, mục đích là giúp những người sống ở Vaasa cảm thấy thoải mái cả về tinh thần và thể chất. Họ liên kết với các doanh nghiệp, nhất là siêu thị, nhận thực phẩm cận hạn hoặc vừa hết hạn rồi phân phát cho người nghèo ở nhiều nơi khác nhau trong thành phố và khu vực xung quanh. (Nhân tiện, đến giờ phải đi siêu thị thay cho chợ, tôi mới để ý là có 2 loại hạn sử dụng. Một là “use by”, biểu thị sản phẩm sẽ không còn an toàn nếu dùng sau ngày đó, thường dùng cho sản phẩm tươi sống; và hai là “best before”, cho biết chất lượng sản phẩm sẽ tốt nhất nếu dùng trước ngày ghi trên bao bì. Điều đó có nghĩa là nếu bạn dùng khi đã quá hạn “best before” thì chất lượng chỉ kém đi, nên siêu thị vẫn được phép bán hạ giá sản phẩm thuộc diện này.) Nói một cách tích cực thì chương trình nhằm thực hiện chính sách nhân đạo với người nghèo và người tị nạn đồng thời chống lãng phí thực phẩm, còn nếu nói một cách tiêu cực thì là bố thí cho bọn khố rách áo ôm để đồ thừa khỏi bị vứt ra thùng rác. Tôi chọn hiểu theo cách tích cực, vì vừa nghe hay ho, vừa giúp mình gỡ gạc lại phần nào “nhân phẩm”. Đọc sâu xuống dưới trang web còn thấy họ kêu gọi tình nguyện viên, nên một công đôi việc, tôi định tới đó sẽ đăng ký tham gia tình nguyện luôn.

Có 3 điểm phát đồ, trong đó điểm ở Handelsesplanaden gần nhà tôi nhất, ngay đoạn Market Square. Thời gian bắt đầu là 14h, nhưng vì nghe cảnh báo “rất đông” nên tôi đi từ 13h; đến nơi đã thấy một hàng chừng hơn 20 người (mà sau mới biết đó chỉ là số người ở khúc quanh, còn khi rẽ sang bên hông tòa nhà, còn cả hàng người kéo dài 100m nữa). Tôi thấy được an ủi phần nào: Hầu hết là người da trắng, và thanh niên thì rất nhiều. Có vẻ như họ là người tị nạn Ukraine, trên toàn Phần Lan có khoảng 25.000 người thì chắc Vaasa cũng phải vài nghìn. Lác đác có người châu Á, cùng vài bà cô Hồi giáo trùm kín đầu; nhưng tụi da đen thì tuyệt nhiên không thấy. (Nghe nói chính phủ Phần Lan thực hiện chính sách xã hội, đưa dân châu Phi sang đây nuôi “báo cô”, trợ cấp từ A-Z với mức tiền cao hơn cả người bản địa nên tụi nó sống rất xông xênh thoải mái). Cũng nhiều sinh viên, đội ngũ nghèo đói ngang với dân tị nạn.

Trong lúc đợi chờ, tôi lấy điện thoại ra viết nhật ký Finland, hết một chương thì thấy dòng người bắt đầu chuyển động. Cũng khá nhanh vì có 2 cửa phát đồ, mỗi cửa là 2 người đàn ông có tuổi nhưng lực lưỡng nên mỗi người chỉ mất vài giây để nhận. Họ còn xếp riêng đồ cho người Hồi giáo, vì người Hồi giáo chỉ ăn thịt được “phù phép”, kk. Tôi thấy có người còn xách 2 tay 2 túi, không rõ thuộc diện gì. Chừng 14h10 là tôi đã có trong tay một túi nhựa căng phồng, tổng cộng tiêu tốn 50 phút cho vụ này. (Riêng mục tiêu xin làm tình nguyện thì không đạt được, vì những người ở đó chỉ nói tiếng Phần).

Về nhà mở túi thì có 1 cái bánh mì đòn gánh, 2 cái bánh mì tròn, 2 cái bánh tươi, 1 túi nhân pizza, đều hết hạn 1 ngày. Ngoài ra còn có 2 túi xà lách vẫn tươi nguyên dù nhãn đề hết hạn, 1 hộp xúc xích thì không có hạn gì hết, được cắt ra từ một tảng to; 2 hộp súp sệt có kèm khoai tây luộc mà sau này tôi hỏi mới biết là Makoisa lihakastike, trông giống bữa ăn trưa của trường nào đó còn thừa. Thứ thấy đáng ngờ nhất là hộp jambon có hạn 1/9 được cấp đông, vì đã quá hạn 4 ngày nên tôi bỏ đi luôn cùng với quả sung và quả bơ chín nẫu.

Tính ra thì tôi thích nhất là mấy cây xà lách, từ hôm sang đây tôi mới dám mua có 1 lần vì quá đắt. Tối đun lihakastike lên ăn cũng thấy rất ngon, coi như có thêm một món mới trong danh mục nấu nướng hàng ngày. Xúc xích và nhân pizza thì tôi cho vào xào để làm taco, Bin ăn khen ngon nức nở. Riêng đống bánh mì tôi để tủ lạnh ăn vật vã mấy ngày sau chưa hết, dù đã thay cả cơm. Khi Bin hỏi sao mẹ mua nhiều bánh mì thế, tôi tuyệt nhiên không dám hé răng nói nửa lời về chuyện “phát chẩn” này. Cất riêng cho mình, sau này sẽ kể lại cho bọn trẻ nghe khi thích hợp.